AI raakt alle werkenden, mogelijk groeiende kloof op de arbeidsmarkt

AI heeft impact op vrijwel elk beroep en iedere sector. Het kan de krapte op de arbeidsmarkt helpen verminderen, maar zonder bijscholing van werkenden en werkzoekenden vergroot AI de al bestaande mismatch op de arbeidsmarkt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van UWV in samenwerking met 19 experts. Om groeiende mismatch te voorkomen moet er ingezet worden op bijscholing en op het aanleren van kritische, digitale en ethische vaardigheden. Op die manier kan worden voorkomen dat er mensen buiten de boot vallen en komt er voor kwetsbare groepen meer werk binnen handbereik.

AI heeft nu al een grote impact op het creëren van tekst, beeld en andere creatieve output. Frank Verduijn, arbeidsmarktadviseur bij UWV: ‘Door de opkomst van ‘AI als assistent’ komen met name taken die routinematig van aard zijn en te maken hebben met taal, beeld of data onder druk te staan. Dat maakt beroepen waarin dit soort taken veel voorkomen kwetsbaar. We zien al dat creatieve beroepen kwetsbaar zijn voor vervanging door AI.’

Kritisch denken en ethisch inzicht winnen aan belang

Kritisch denken, digitale vaardigheden (specifiek ‘AI-geletterdheid’) en ethisch inzicht worden nog belangrijker dan nu al het geval is. ‘Daar zijn alle experts het over eens. Het goed kunnen interpreteren en controleren van uitkomsten – factchecken – is essentieel. Betrouwbaarheid en kwaliteit van informatie moet goed ingeschat kunnen worden.’ Prompt engineer zal overigens vermoedelijk geen nieuw beroep worden, maar eerder een vast onderdeel van steeds meer functies.

Meer mismatch en groepen in de knel

De inzet van AI brengt veel kansen met zich mee, maar ook bedreigingen. Verduijn: ‘Zo dreigt er bijvoorbeeld meer mismatch tussen vraag en aanbod en kunnen bepaalde groepen op de arbeidsmarkt in de knel komen. Denk aan jongeren die aangewezen zijn op startersfuncties en mensen die vanwege kennisveroudering of een arbeidsbeperking minder digitaal vaardig zijn.’ 51% van de werkgevers verwacht dan ook dat scholingsbehoeftes zullen veranderen en dat andere vaardigheden nodig zullen zijn (42%). Verduijn: ‘Scholing vervult een essentiële rol om kansen te grijpen en bedreigingen zoveel mogelijk te beheersen. Maar veel is ook afhankelijk van onze eigen keuzes en de manier waarop we AI gebruiken.’

Alle talent benutten

Alhoewel er dus risico’s zijn voor kwetsbare groepen, kan AI er net als eerdere technologische ontwikkelingen ook voor zorgen dat werk juist binnen bereik komt van mensen die er voorheen bijvoorbeeld vanwege een arbeidsbeperking niet voor in aanmerking kwamen. ‘Het is de uitdaging om inclusiviteit van de arbeidsmarkt te bewaken. We moeten ervoor zorgen dat ieder talent benut blijft,’ vertelt Verduijn.

Over het onderzoek

UWV heeft begin 2025 experts vanuit verschillende kennisgebieden geïnterviewd en dat gekoppeld aan inzichten uit een werkgeversonderzoek van eind 2024. Het rapport brengt de gevolgen van AI op beroepen, sectoren en benodigde vaardigheden in kaart en laat de kansen en uitdagingen zien voor werknemers, werkgevers en beleidsmakers.

Lees meer: AI biedt kansen en bedreigingen voor de arbeidsmarkt of bekijk het volledige rapport Op weg naar AI die werkt voor iedereen.