Jongeren kiezen vaker voor hbo en wo terwijl arbeidsmarkt ook mbo’ers nodig heeft

Door de krapte op de arbeidsmarkt en de effecten van de vergrijzing wordt de roep om goed inzetbare gediplomeerden nog sterker. Het is daarbij belangrijk om te kijken naar de studiekeuze onder jongeren. Het aantal studenten dat is ingeschreven voor een hbo- en wo-opleiding stijgt in de arbeidsmarktregio Amersfoort, terwijl het aantal inschrijvingen voor mbo-opleidingen daalt. Dit terwijl er juist veel vraag is naar mbo-gediplomeerden in de regio. Onder de mbo-gediplomeerden kiest een ruime meerderheid voor zorgopleidingen. Dit is gezien de uitdagingen die de vergrijsde samenleving met zich meebrengt een gunstige ontwikkeling.

Gunstige arbeidsmarkt voor jongeren door vergrijzing

De veranderingen in de omvang en samenstelling van de bevolking heeft ook gevolgen voor de arbeidsmarkt. Er stromen niet genoeg jongeren toe om de oudere werknemers die met pensioen gaan te vervangen. Dit zorgt ervoor dat de krapte op de arbeidsmarkt de komende jaren in stand wordt gehouden. Door de krapte op de arbeidsmarkt is het makkelijker voor jongeren om vaker en makkelijker te wisselen van baan. Werkgevers zullen hierdoor meer moeite ervaren om de werkende jongeren te werven en te behouden.

Eind 2022 woonden 158.700 werknemers in de regio Amersfoort. Hiervan waren er 33.700 jongeren tot 27 jaar. Ook waren er 50.600 werknemers van 50 jaar of ouder, waaronder 16.600 60-plussers. In de regio Amersfoort zijn veel jongeren tot 27 jaar werkzaam in de horeca, uitzendbranche en detailhandel. Dit zijn sectoren waarin, wanneer het economisch goed gaat, veel werk te vinden is. Wanneer het economisch minder gaat zijn dit één van de eerste sectoren waar de banen zullen wegvallen. Veel jongeren tot 27 jaar werken naast hun studie of opleiding en hebben daardoor vaak flexibele of nul-uren contracten. Jongeren hebben hierdoor een minder stabiele positie op de arbeidsmarkt dan werknemers die ouder dan 27 jaar zijn en/ of een vast contract hebben.

Minder jongeren in WW door gunstige arbeidsmarkt

Daar waar tijdens de coronapandemie nog veel jongeren een WW-uitkering hadden, is het niveau inmiddels lager dan voor die periode. Jongeren profiteerden van de aantrekkende economie en vonden vooral snel werk in de sectoren horeca en detailhandel. Van de 596 jongeren die in 2023 in de arbeidsmarktregio Amersfoort een WW-uitkering had aangevraagd, had 7% geen startkwalificatie. Wanneer iemand geen startkwalificatie heeft kan dit grote impact hebben op het duurzame arbeidsperspectief. Het is vaak lastiger om aan werk te komen, lonen kunnen lager uitvallen en doorgroeiperspectief is minder aanwezig voor deze groep. Voor mensen zonder startkwalificatie kan een betere positie op de arbeidsmarkt ontstaan door het behalen van een certificaat of praktijkverklaring. Wij als werkcentrum, maar ook het Leerwerkloket of SBB kunnen hierover meer informatie verstrekken.

Daling aantal mbo-studenten

Het mbo is van cruciaal belang voor de Nederlandse economie. Het mbo biedt praktijkgerichte opleidingen die studenten voorbereiden op de arbeidsmarkt en het bedrijfsleven voorziet in de vraag naar mbo geschoold personeel. Enerzijds groeit de vraag naar mbo’ers door onder andere vergrijzing (vervangingsvraag) en door veranderingen in de maatschappij, zoals de energietransitie (uitbreidingsvraag). Anderzijds daalt het aanbod van mbo-studenten de laatste jaren en naar verwachting zet deze daling de komende jaren door. In het huidige schooljaar 2023/2024 staan in totaal bijna 9.000 mbo-studenten ingeschreven in de regio Amersfoort. Dit is 4% minder dan het schooljaar 2021/2022.

Zorgopleidingen meest populair in regio Amersfoort

Jongeren kozen vaker voor hbo- en wo-opleidingen. Voor de arbeidsmarktregio Amersfoort is dit minder gunstig, omdat er in de regio vooral veel vacatures op mbo-niveau openstaan. De meeste studenten volgen een opleiding binnen Zorg (1.740), Welzijn (760), Communicatie, media en design (550), Sport en bewegen (480) en Gastvrijheid (440). De volgende vijf opleidingen zijn het meest populair in de regio Amersfoort: Mbo-verpleegkundige (620), Gespecialiseerd pedagogisch medewerker (280), Mediavormgever (280), Persoonlijk begeleider maatschappelijke zorg (270) en Verzorgende-IG (250). Zorgopleidingen bieden zeer gunstige arbeidsmarktperspectieven en zullen dat zeer waarschijnlijk behouden mede door de vergrijzing. Ook voor ICT zijn de perspectieven gunstig.

Regioschetsen Basiscijfers Jeugd

Uit onderzoek van Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) blijkt dat jongeren vaak meer tevreden zijn met hun studiekeuze als ze rekening hebben gehouden met de baankansen van de gekozen opleiding. De Baankans brengt in beeld in hoeverre het makkelijk of moeilijk is voor een gediplomeerde schoolverlater om een baan te vinden op niveau en in het verlengde van de gevolgde opleiding. UWV biedt periodiek in samenwerking met Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) de Basiscijfers Jeugd aan via een overzichtelijk dashboard. Daarnaast zijn de jaarlijkse regioschetsen Basiscijfers Jeugd beschikbaar voor meer inzichten over onderwijs en arbeidsmarkt gerapporteerd per arbeidsmarktregio.

Ontwikkeling WW-uitkeringen

In februari 2024 werden er in de arbeidsmarktregio Amersfoort 3.043 WW-uitkeringen verstrekt. Dit is opnieuw iets meer dan de maand ervoor (3,5%)). In vergelijking met februari 2023 nam het totaal aantal verstrekte WW-uitkeringen in de regio Amersfoort toe met 10%. De stijging in geheel Nederland over dezelfde periode bedroeg 12,9%. De grootste stijging was zichtbaar in de detailhandel (10,7%) maar ook bij kleinere sectoren als het onderwijs, cultuur en schoonmaak was een stijging waarneembaar. De geringe afnames in enkele sectoren beperkte zich tot 1 of 2 WW-uitkeringen.